Conlang Wiki
Advertisement

Agens (z łaciny agens czyli "działacz", "wykonawca") jest rolą tematyczną (argumentu czasownika, najczęściej rzeczownika) określającą celowego wykonawcę określonego działania, jak w zdaniu Jaś kopnął piłkę, ale już nie odbiorcy (experiens), czyli podmiot doświadczający jakiegoś wrażenia bezwolnie, jak w zdaniu Jaś słyszy muzykę.

W językach mianownikowo-biernikowych, takich jak polski, agens i experiens nie są odróżniane jako podmiot zdania i obu tym rolom odpowiada najczęściej przypadek mianownika. W językach ergatywno-absolutywnych, takich jak bajskijski czy języki berberyjskie, rola agensa jest wyrażana specjalnym przypadkiem ergativus, w odróżnieniu od experiensa wyrażanego przypadkiem absolutivus, używanym też dla określenia pacjensa, czyli roli, która w językach mianownikowo-biernikowych byłaby związana jedynie z przedmiotem.

Kategoria agensa ma też zwykle widoczny wpływ na morfologię i derywację, nawet w językach nie używających przypadków lub używających ich w ograniczonym stopniu. W angielskim, na przykład, przykładem jest przyrostek oznaczający wykonawcę -er.

Advertisement