| |||||
Motto: Liberté, égalité, fraternité | |||||
[[Image:{{{położenie}}}|200px|Republika Federalna Francji na mapie]] | |||||
Język(i) urzędowy(e) | francuski i języki regionalne | ||||
Stolica | Paryż | ||||
Największe miasto | {{{największe miasto}}} | ||||
Ustrój Prezydent
Premier |
republika federalna Jacques Coupeau François de la Salle | ||||
Powierzchnia - całkowita - woda (%) |
468 887 km² 1,1 | ||||
Populacja - 2006 - gęstość zal. |
65 443 102 139,57 os./km² | ||||
Waluta | frank francuski (FRF )
| ||||
Strefa czasowa - lato |
UTC UTC | ||||
Strefa czasowa - lato |
{{{scz1}}} UTC{{{scz2}}} | ||||
Formacja rewolucja |
VI wiek 1789 | ||||
Hymn państwowy | Le Chant des Girondins | ||||
Kod ISO | FR | ||||
Nr kierunkowy | +38
| ||||
Etnonim - polski - lokalny |
Francuz, Francuzka français, française | ||||
Francja (France), oficjalnie Republika Federalna Francji (RFF, République fédérale de la France) to państwo w Europie Zachodniej, graniczące od południa z Kastylią i Aragonią, od zachodu z Burgundią, Helwecją i Niemcami, a od północy z Luksemburgiem, Belgią oraz należącymi do Zjednoczonego Królestwa Wyspami Normandzkimi. Ma dostęp do Oceanu Atlantyckiego, Morza Śródziemnego i la Manche. Jest członkiem Ligi Narodów i Unii Europejskiej. Mimo często kontrowersyjnych decyzji podejmowanych przez francuski rząd, państwo utrzymuje przyjazne stosunki z większością krajów świata.
Ustrój polityczny[]
Francja jest federalną, parlamentarną, reprezentatywną, a także "niepodzielną, laicką, demokratyczną i społeczną" (art. I Prawa Fundamentalnego) republiką demokratyczną. Francuski system polityczny działa w ramach określonych przez wprowadzone w 1937 roku Loi fondamentale ("Prawo Fundamentalne"). Wprowadzenie poprawki do Loi fondamentale wymaga poparcia 2/3 deputowanych w obu izbach parlamentu. Artykuły gwarantujące fundamentalne prawa, państwo demokratyczne i prawo do wycofania zmian w konstytucji, jeśli te spowodują znaczącą destabilizację państwa, nie mogą być zmienione.
Szefem rządu we Francji jest premier. Parlament (Parlement) składa się z dwóch izb: Assemblée nationale (Zgromadzenie Narodowe) i Assemblée fédérale. Członków Assemblée nationale wybiera się w powszechnych wyborach co sześć lat. Członkowie Assemblée fédérale są natomiast reprezentantami rządów wspólnot autonomicznych i mogą być zmienieni w każdej chwili.
Głową państwa jest wybierany w bezpośrednich wyborach prezydent.
Podział administracyjny[]
Francja dzieli się na 19 wspólnot autonomicznych (communautés autonomes), które cieszą się rozmaitymi prawami do samodecydowania. Większość ze wspólnot dzieli się także na kilka departamentów (départements).
Francuski | Polski | |
---|---|---|
Communauté autonome | Wspólnota autonomiczna | Stolica |
Alzace-et-Lorraine | Alzacja i Lotaryngia | Strasburg |
Anjou | Andegawenia | Angers |
Aquitaine | Akwitania | Bordeaux |
Armorique-et-Bretagne | Armoryka i Bretania | Rennes |
Auvergne | Owernia | Clermont-Ferrand |
Bourbonnais | Burbonia | Bourges |
Bourgogne | Burgundia | Dijon |
Champagne | Szampania | Reims |
Estuaire de la Loire | Ujście Loary | Nantes |
Île-de-France | Île-de-France | Wersal |
Nord | Nord | Lille |
Normandie | Normandia | Rouen |
Occitanie du Nord-Guyenne | Północna Okcytania-Gujana | Tuluza |
Occitanie du Sud-Languedoc | Południowa Okcytania-Langwedocja | Narbona |
Orléanais | Orleania | Orlean |
Pays Basque | Kraj Basków | Biarritz |
Poitou | Poitou | Angoulême |
Ville de la Rochelle | Miasto la Rochelle | la Rochelle |
Ville de Paris | Miasto Paryż | Paryż |
Języki[]
We Francji używa się wielu języków urzędowych, ale jedynie język francuski ma zasięg ogólnokrajowy. Pozostałe używane są w jednej lub kilku wspólnotach autonomicznych. Tabela poniżej przedstawia języki Francji według rozpowszechnienia.
Język | Urzędowy w... | Urzędowy od... | Organ standaryzujący |
---|---|---|---|
francuski | cały kraj | 1937 | Akademia Francuska |
okcytański | Akwitania Południowa Okcytania-Langwedocja Północna Okcytania-Gujana |
1967 1957 1958 |
Instytut Języka Okcytańskiego |
gallo | Armoryka i Bretania Ujście Loary |
1952 1997 |
Rada Języka Gallo |
burgundzki (oïl) | Burgundia | 1937 | Akademia Burgundzka |
lotaryński | Alzacja i Lotaryngia | 1948 | Instytut Lotaryński |
bretański | Armoryka i Bretania | 1988 | Instytut Bretański |
normandzki | Normandia | 1937 | Akademia Normandzka |
waloński | Nord | 1962 | Rada Języka Walońskiego |
poitieński | Miasto la Rochelle Poitou |
1965 2002 |
Towarzystwo Poitieńskie |
baskijski | Kraj Basków | 1937 | Rada Języka Baskijskiego |
pikardyjski | Nord | 1962 | Rada Języka Pikardyjskiego |
kataloński | kilka gmin przy granicy z Aragonią | 2007 | regulacja międzynarodowa |
Albania | Aragonia | Belgia | Burgundia | Czarnogóra | Czechy | Dania | Estonia | Finlandia | Francja | Grecja | Holandia | Irlandia | Kaledonia | Kastylia | Kencyrla | Luksemburg | Niemcy | Norwegia | Pomorze | Portugalia | Słowacja | Szwecja | Węgry | Wielka Wołoszczyzna | Włochy | Zjednoczone Królestwo | |
Kandydaci o nieustalonej dacie przystąpienia: Bułgaria | Helwecja | Polska | Serbia |
Albania • Aragonia • Austria • Belgia • Bułgaria • Burgundia • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Helwecja • Holandia • Inflanty • Irlandia • Kaledonia • Kastylia • Kencyrla • Kur-Lit • Liechtenstein • Luksemburg • Łużyce • Malta • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Pomorze • Pomorze Przednie • Portugalia • Republika Gocka • Republika Serbska • San Marino • Słowacja • Słowenia • Słowenia Południowa • Swebia • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Wołoszczyzna • Włochy • Zjednoczone Królestwo • Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
Terytoria autonomiczne: Abchaska SRR • Baszkirska SRR • Białoruska SRR • Czuwaska SRR • Górska FSRR • Kałmucka SRR • Karelo-Fińska SRR • Komijska SRR • Maryjska SRR • Mołdawska SRR • Mordwińska SRR • SRR Niemców Nadwołżańskich • Rosyjska FSRR • Rumunia • Tatarska SRR • Udmurcka SRR • Ukraińska SRR • Wyspy Normandzkie • Wyspy Owcze • Żertwia
Terytoria zależne: Glacja • Szetlandy