Conlang Wiki

Historia Ahtialii obejmuje dzieje państwa i narodu ahtialańskiego.

Flagaahtialii
Historia Ahtialii
Chronologia
Do 3500 p.n.e.
2000 p.n.e. - 1300 p.n.e.
Flagaahtialii
To jest artykuł z serii
Ahtialia
Związek Ahtialański

Historia
Armia
Program kosmiczny
PAA

Waluta
Języki Ahtialii
Język ahtialański
Wykresy

Arcyjaarci
Verjaarci
Vanakowie
Cytaty

Stara Ahtialia
Ȳnyti
Unakta
Suarna
Kaurkan

Portal

Starożytność (Ok. 3500 p.n.e. - 614 n.e.)[]

  • Czasy pradawne (Ok. 3500 - 2000 p.n.e.)

Kultury Harnii, Kamivy i Palan. Wynalezienie pisma ahokarutańskiego. Pierwsze państwa.

  • Czasy dawnego kerumu (Ok. 2000 p.n.e. - 1300 p.n.e.)

Pierwsze państwo ahtialańskie. Odkrycie kerumu w Harnii i Fagd, później także w Palan i Kamivie. Pierwsze kontakty z mieszkańcami starożytnej Grecji.

Podbicie pobliskich terenów górskich przez ludy starożytnej Ahtialii. Migracja części ludów ahtialańskich pod przywództwem Korohavina Lekko na północ, ku wybrzeżom oceanu Oon. Założenie miast Usono nad rzeką Ḕntka, Katirtm nad rzeką Uui oraz legendarnych miast Tido i Quilkaƕ nad oceanem Oon. Wielka susza nad miastem Palan. Powstanie miasta An nad rzeką Kuna w roku 1023 p.n.e.. Zużycie kerumu w Palan i Harnii.

  • Czasy asininy (655 p.n.e. - 614 n.e.)

Odkrycie asininy w Harnii. Szerokie wykorzystanie asininy w transporcie od około VII w. p.n.e. do czasu jej wyczerpania w źródłach powierzchniowych około 567 roku n.e. na terenie całej dzisiejszej Ahtialii. Pierwsze kontakty z Amultią i Makratią. Uderzenie meteorytu z Saity, dalsze pustynnienie regionu Palan.

Średniowiecze (614 - 1245)[]

  • Czasy havvaimatarkulu (614 - 1245)

Czasy czterech wielkich państw: Ahtialii, Ȳnyti, Unakty i Suarny. Zaludnianie wysp położonych blisko Mikui. Wojna Suarny z Makratią (834 - 848) zakończona zwycięstwem pustynnych wojsk Palańskich. Wojna Ahtialii z Ȳnyti (912 - 914), w której miasto Ontu zostało wyzwolone spod panowania Ȳnyti. Wynalezienie prądu i generatora przez Kahraimę Tuirai w 1245.

Pierwszy postęp (1245 - 1856)[]

  • Czasy elektryczości (1245 - 1325)

Badania nad prądem. Oświetlenie elektryczne. Piorunochrony. Telegram. Grzejniki. Odkrycie możliwości pozyskiwania kerumu przy użyciu prądu elektrycznego przez Varkiralằ Hiraɫima.

  • Nowe czasy kerumu (1325 - 1676)

Teoria uzyskiwania kerumu. Odkrycie w 1534 roku na niedaleko miasta Ontu wioski zamieszkałej w III tysiącleciu p.n.e. przez Sumerów, co zapoczątkowało teorię o obustronności właściwości kerumu. Skonstruowanie w 1578 roku przez Krakatona Ilinitę w Unakcie pierwszego czołgu na kontynencie Mikui. Powstanie broni palnej, ładunków wybuchowych i łatwopalnych. Prymitywny silnik spalinowy Triabamma. Odkrycie podziemnych złóż asininy i wykorzystanie jej do transportu. Wybuch wulkanu Ezeh na wyspie Ezehamatr w roku 1611 spowodował śmierć około 3 600 osób. Przypadkowe wyprodukowanie przez ahtialańskiego fizyka Korivadana Kerratone sześciu cząstek kerumu. Sześć podróży pięciu ahtialańskich (Harrivan Bori 1650, Taita Karǡvana 1652, Ɵmone Talkabun 1654, Lḕslằ Ytikahh 1658 i Korkahamy Itramiṥy 1662) i jednego suarniańskiego (Neeru Tairboos 1664) naukowca do miejsc oznaczonych przez punkty kerumu. Z tej wyprawy wrócił po dwunastu latach tylko Neeru Tairboos.

  • Czasy wojny amulckiej (1676 - 1856)

Wykłady suarniańskiego naukowca Neeru Tairboosa początkują rewolucję w Ahtialii. Budowy zamków i pałaców. Demokratyczny system władzy. Publiczne zainteresowanie językiem angielskim. Prace Korivadana Kerratone nad odtworzeniem produkcji kerumu. Amultia rozpoczyna w 1699 roku wojnę z Makratią. Powstają sterowce, zaawansowane czołgi, samoloty i tzw. asibary, czyli "latające talerze". W wyniku błędu naukowców Makraccy artylerzyści ostrzeliwują miasto Nelobu, zabijając ponad 1 000 osób i raniąc 20 000. Legendarne wojska palańskie wkraczają do Makratii w 1853, w ciągu dalszych trzech lat kończąc wojnę.

Nowożytność (1856 - 1970)[]

  • Władza Kharbavotlu Iterity (1856 - 1894)

Odkrycie ằradu przez Havliaku Truariatę w 1860 roku. Ustalenie stałych granic państw ahtialańskich, Ȳnyti, Unakty, Suarny, Amultii, Makratii i Eino. Pakt z 1889 roku Ahtialii, Ȳnyti, Unakty i Suarny zapewniający wzajemną pomoc. Pierwszy prymitywny komputer "Ikiodaka" (Dziadek). Morderstwo arcyjaarta Kharbavotlu Iterity w Harnii w 1894.

  • Władza Urinati Haraboro (1894 - 1907)

Zamieszki w Kamivie. Urinati Haraboro poszerza ksenofobię. Ludy Ahtialii, Ȳnyti, Unakty i Suarny pogłębiają własną izolację. Zniszczenie elektrowni w Fagd w 1900. Wejście na arenę polityczną Ahtialii suarniańskiej przywódczyni Koroneto Lainiɫy. Powstanie partii ATP. Koroneto Lainiɫa staje się ikoną kultury we wszystkich czterech regionach dzisiejszej Ahtialii. Urinati Haraboro zostaje odwołany, jego miejsce zajmuje Pannairu Envirom, a potem Deznet Bozin. Próba zamachu stanu w 1902 roku przez Urinati Haraboro. Reformy Koroneto Lainiɫy w Harnii i polityka zagraniczna stają się przyczyną błyskawicznego odnowienia paktu z 1889 roku. Druga próba zamachu stanu Urinati Haraboro w 1905 roku. Śmierć Urinati Haraboro w 1907 roku. Wybranie Koroneto Lainiɫy na arcyjaarta Ahtialii w 1907 roku.

Koronetolainila

Koroneto Lainiɫa w nowoczesnych ubraniach młodzieżowych - obraz.

Postęp gospodarki i plan pomocy przyjaznym regionom Koroneto Lainiɫy przyczynia się do publicznych przeprosin wszystkich win i obietnicy poprawy państw Ahtialii, Ȳnyti, Unakty i Suarny oraz Amultii. Atmosfera bliskości czterech pierwszych narodów niemalże przyczyniła się do dołączenia Ȳnyti, Unakty i Suarny do Ahtialii, co się nie udaje ze względu na prośbę Ahtialańczyków o zachowanie uczuć patriotycznych przez pozostałe narody w obawie przed wybuchem wojny. Kult Ahtialii na całym kontynencie Mikui. Gwałtowny rozwój handlu z Makratią rozpoczyna w 1909 roku plan gwałtownego przyspieszenia produkcji uzbrojenia tego państwa. Koroneto Lainiɫa ogłasza dzień pokoju 13 marca i tolerancji 22 kwietnia, hucznie obchodzone we wszystkich państwach kontynentu. Rozwój nauk humanistycznych i sztuk pięknych. Pojawienie się 1 marca 1910 roku dwóch brytyjskich naukowców, fizyka Stevena Bella oraz chemika i astronoma Woodrowa Jonesa oraz ich ksiąg powoduje rozwój fizyki, chemii i astronomii. Teoria Woodrowa Jonesa dotycząca występowania i powstawania cząstek kerumu. Prowadzenie przez Koroneto Lainiɫę wielu zwyczajów europejskich. Pamiętniki Woodrowa Jonesa i Stevena Bella w języku angielskim i ahtialańskim stają się bestsellerem na Mikui. Wynalezienie przez Stevena Bella w 1913 roku wykrywacza kerumu. Opuszczenie Ahtialii przez Woodrowa Jonesa i Stevena Bella 14 maja 1914 roku. Dymisja Koroneto Lainiɫy ze stanowiska arcyjaarta Ahtialii 20 lipca 1914 roku. Władcą zostaje Yletti Ibas.

  • Władza Jkatsằ Ƕuldanina (1914 - 1956)

Pod koniec roku 1914 Yletti Ibas przyjmuje do swojej partii młodego, gdyż zaledwie dwudziestoletniego Jkatsằ Ƕuldanina, który bardzo szybko uzyskuje olbrzymie poparcie ludności wygłaszając swoje sławne przemówienia. 15 lipca 1919 roku Yletti Ibas wysłał wojska na granicę z Makratią, podburzając jedocześnie panującego tam Tiritarti Irtaaro. Yletti Ibas, czując się winny wrogiego nastawienia sąsiadniego państwa, składa w 1917 roku dymisję. Wyjątkowo agresywne przemówienia Jkatsằ Ƕuldanina zdobywają ogromną popularność i nastawiają Makratów wrogo do całej Ahtialii. Na arcyjaarta wybrano w 1917 roku Ǩapominu Letta. Klęska suszy, a następnie powodzi rujnuje w 1918 roku Ahtialię oraz Ȳnyti i wschodnią część Amultii. Gwałtowne zbrojenie się Makratii. Mowy Jkatsằ Ƕuldanina oczerniają Ǩapominu Letta, którego ludność Ahtialii ostatecznie w 1920 roku oddala od władzy. Arcyjaartem zostaje Jkatsằ Ƕuldanin. Szybko odbudowuje i uzbraja państwo. W 1922 roku wybucha wojna Ahtialii z Makratią. Wojnę wygrywa Ahtialia i Jkatsằ Ƕuldanin zyskuje niespotykaną popularność. Szybko odbudowuje państwo ze zniszczeń i w 1923 roku składa dymisję. Jednak jego władza się jeszcze nie kończy - fałszując wybory, przez trzydzieści dwa lata arcyjaartami Ahtialii zostają ludzie w pełni podporządkowani Jkatsằ Ƕuldaninowi lub zmuszani do respektowania jego "sugestii politycznych", co doprowadziło do wrogości między Ahtialią a wszystkimi pozostałymi państwami kontynentu Mikui. Otwarcie sprzeciwił mu się dopiero Vedikulu Hanitti, który zmarł 2 lutego 1955 roku w wypadku, do którego doszło najprawdopodobniej w wyniku sabotażu. Władzę obejmuje w 1956 roku Xằjgnabfo Dorin, która poprzez oddział specjalny więzi Jkatsằ Ƕuldanina. 7 maja 1956 roku Jkatsằ Ƕuldanin ulega karze śmierci.

Czasy grozy (1956 - 1998)[]

  • Ostatnie czasy kerumu (1956 - 1958)

Xằjgnabfo Dorin wysyła przeprosiny za nieprzyjemności ze strony poprzedniego władcy do wszystkich państw kontynentu. Zostają one przyjęte przez Amultię, Ȳnyti, Unaktę i Suarnę, jednak odrzucone przez Makratię. Napięcie pomiędzy Makratią, a innymi narodami Mikui. Szukanie nowych broni. Odkrycie sposobu wytwarzania kerumu. Wyprodukowanie w 1957 roku kilku kropelek kerumu i przeniesienie wysłannika Dagnahomiro Senneta do Europy. Spotkanie przywódców Ahtialii, Amultii, Ȳnyti, Unakty i Suarny w celu omówienia sytuacji. Makratia staje się najpotężniejszym gospodarczo i militarnie państwem na Mikui.

  • Czasy groźb (1958 - 1989)

Dost Makratii Urtan Neuzaord wprowadza w Makratii propagandę, w wyniku której zostaje jeszcze spotęgowana ksenofobia jej mieszkańców. 12 lipca 1962 roku w Rali na granicy Unakty z Makratią dochodzi do rozruchów spowodowanych kłótnią o polityce w miejscowym szpitalu. Dwa dni później szpital zostaje zniszczony w eksplozji. Śledztwo Unakty wykazało, że bomby podłożyli makraccy fanatycy dosta. W 1965 roku zostaje zamordowany ambasador Ahtialii w Minnaice. Zostają zerwane wszystkie połączenia handlowe z Makratią. Dost Makratii Urtan Neuzaord przyjeżdża 23 marca 1966 roku do Harnii na rozmowy o odnowieniu handlu. 27 marca zostaje zamordowany w wyniku ataku zabójcy o pseudonimie Ssằpằda ("nieprawdziwy"). Rząd ahtialański wysyła do Otry ciało dyktatora z kondolencjami. W Makratii władzę przejmuje Korhaveno Dajot. W 1976 roku zostaje on zamordowany przez swoich rodaków, którym nie podobał się defensywny stosunek do wojny władcy. Następnym Dostem Makratii zostaje 4 grudnia 1979 roku Trastarmanar Armahoder. Dzięki niemu Makratia zdobyła kilka ziem Unakty bez wystrzału, jedynie demonstrując potęgę wojskową. Ahtialia, Ȳnyti i Suarna wypowiadają Makratii wojnę. Amultia pozostaje neutralna.

  • SZIUWT (1989 - 1998)

SZIUWT (właśc. ṤƔVT) spolszczony skrót od ahtialańskiego Ṥari Ɣ Verha Torlu (Matka Wszystkich Broni). 23 lipca 1989 roku do Ahtialii przybywa dwudziestu ludzi z Ziemi. Przywożą informacje o telewizji, komputerach (znane juz wtedy na Mikui). Kilka roślin (między innymi gruszki), książek i... 6 min atomowych. Goście zostali przyjaźnie przyjęci, ale w moc ładunków żadne państwo na kontynencie nie uwierzyło. 6 sierpnia 1990 roku następuje zapowiedziana detonacja jednej z nich na bezludnej pustyni Suarny. Zginęło 270 osób, które nie posłuchały ostrzeżeń i podeszły zbyt blisko. Wojna między Ahtialią, Ȳnyti, Unaktą i Suarną, a Makratią zostaje przerwana. Rozpoczynają się z początku tajne, a następnie jawne i szerokie poszukiwania pozostałych pięciu min. Makratia płaci sumę 50 000 000 kisów makrackich (ok. 1,5 mld złotych) za każdą i do podpisania umowy dochodzi, jednak miny zostają znalezione, ukradzione i 12 lutego 1997 roku zdetonowane przez ahtialańskich agentów na nizinie Wurmoro na wyspie Neelu. W 1998 roku cała dwudziestka Ziemian ulega karze śmierci. Ich przywódca, François Delacroix, na krotko przed śmiercią powiedział "Zabiliście dzieci matki wszelkiej broni. Ona zabije was". Rozwścieczony Dost Makratii Trastarmanar Armahoder rozpoczyna operację "Szósty dzień". 18 września 1998 roku wojska makrackie przekraczają granicę Amultii. Rozpoczyna się wojna dystansowa.

Wojna dystansowa (1998 - 2001)[]

18 września 1998 roku wojska makrackie wkraczają do Timiki w Amultii. Bez oddania strzału zajmują całą południowo-wschodnią część kraju. 30 września 1998 roku, dwanaście kilometrów od wsi Mauika, ścierają się z armią Amultii, która zostaje starta na proch przez artylerię makracką. Zostają tu zastosowane po raz pierwszy łuski antygrawitacyjne, niszczące cele na większym obszarze niż tradycyjne. 2 października 1998 roku Amultia oficjalnie traci niepodległość i przyłączona zostaje do Makratii. Do 14 grudnia armia makracka sukcesywnie zajmuje Suarnę. 17 grudnia zostaje zdobyte Palan i Suarna upada. Od południa Makratii rozpoczyna atak druga armia i już 27 grudnia 1998 roku zostaje zdobyta Kamiva, pada także wyspa Neelu. Trudny teren Unakty i nagły atak zimy zatrzymują armię południową. 6 lutego 1999 roku przeniesienie stolicy Ahtialii z Harnii do Quilkaƕ. 14 marca 1999 rozgrywa się pierwsza i największa bitwa powietrzna między Makratią a Ahtialią, gdzie po obu stronach ginie ok. 7 300 ludzi.

  • Pierwszy przełom

26 lipca 1999 roku wiązane sojuszem wojskowym Ȳnyti i Ahtialia rozpoczynają masowy kontratak na północne wojska Makratii.

Ahtiala2000

Ahtialia w kwietniu roku 2000; kolor zielony. Na mapie zaznaczono także dzisiejsze granice

Przez trzy miesiące toczą się zaciekłe walki, lecz w końcu zwycięża armia makracka po dostawach nowych baterii artylerii "Sairhaet", sterowanych przez zaawansowane technicznie komputery. Do maja 2000 roku pod władzą makracką znajduje się cała Amultia, Unakta, Suarna (bez fianeuków 24 i 25), fianeuki 4, 3, 31, 29 i 32 Ȳnyti oraz 5, 1, 27 i 30 Starej Ahtialii. Władza Makratii wprowadza na podbitych terenach terror polityczny. Mimo to nie niszczy zabytków ani kultury, z wyjątkiem Palan, gdzie 10 stycznia 2000 roku wybuchło powstanie, stłumione po sześciu dniach; miasto zniszczono w 70%, a 25% ludności wymordowano. 29 maja zaprowadzono tymczasowe zawieszenie broni, zerwane 30 kwietnia zamachem w Otrze, gdzie zginęło ponad dwa tys. ludzi, w tym dost Makratii Trastarmanar Armahoder. Z tego powodu zostaje zrujnowany pałac w An. Nowym dostem zostaje wojskowy Khertarmat Tairdarr, cieszący się w Makratii dużą popularnością. Sprawcom zamachu udaje się uciec do Katirtm, gdzie następnie pracują nad miotaczami mikrofal. W Quilkaƕ wyprodukowano pierwsze sztuki artylerii rakietowej "Draak" (Smok), które już 3 kwietnia 2000 roku trafiają na front, odnosząc sukcesy (Bitwa pod Habu). Oficjalnie wyprodukowano pospiesznie 1 tys. wyrzutni i ponad 2,5 tysiące w podziemiach, głównie wysp Onte i Derne. Nazywane ostatnią nadzieją, pokonują największą część makrackiej armii południowej. Do 29 lipca 2000 roku wyzwolone zostają fianeuki nr 32, 29, 31, 27 i spora część 1. W miastach, do których zbliżała się armia ahtialańska, szybko dochodziło do powstań, niektóre z nich zakończyły się sukcesem. 4 sierpnia 2000 roku dochodzi do największego pojedynku artyleryjskiego w historii Mikui, gdzie ahtialańskie "Draaki" przez dwa tygodnie ostrzeliwały się pod Harnią ze sterowanymi komputerowo makrackimi działami "Sairhaet". 16 sierpnia pojawiła się amunicja elektromagnetyczna.

  • Drugi przełom
Draak

DA4 Draak.

Ahtialańska armia wyposażona w rakiety z głowicami elektromagnetycznymi ostatecznie 22 sierpnia 2000 roku zdobywa Harnię. Do grudnia wyzwolono całe Ȳnyti i zachodnią część Suarny. Od południa armię makracką atakują partyzanci z wysp Kaurkanu. 29 grudnia 2000 roku armia południowa Makratii przestaje istnieć, a jej rolę na froncie przejmuje armia centralna. Wielka ofensywa armii północnej powoduje zajęcie fianeuku nr 24 i zbliżenie się do miasta Tido, lecz atak zostaje szybko odparty, a armia makracka w styczniu 2001 zmuszonona do wycofania się. Na miesiąc zostaje ogłoszone zawieszenie broni. dost Khertarmat Tairdarr używa nowych dział jonowych do kontrofensywy, jednak "Draaki" okazują się być niepokonane w walce na płaskich pustynnych terenach. 6 lutego 2001 roku wyzwolone zostaje Palan, a 3 marca cała Suarna. Znajdujący się w rozpaczliwej sytuacji dost Khertarmat Tairdarr przenosi się na wyspę Ateun, jednak 5 marca zostaje zamordowany. Władzę przejmuje ugrupowanie polityczne Intha. 23 marca pod władzą Ahtialii znajduje się cała Unakta, a wojska ahtialańskie, Ȳnyti, Suarny, Unakty i Kaurkanu docierają do granicy Makratii. 1 kwietnia 2001 roku wyzwolona zostaje Amultia.

Stolica Ahtialii zostaje przeniesiona z Quilkaƕ do Harnii, a arcyjaartem zostaje Ƕuldetlu Huffde. 5 kwietnia następuje przekroczenie dawnej granicy Makratii i atak na państwo. Prowadzone są ciężkie walki, szczególnie krwawa jest bitwa pod Himanną, gdzie armia ahtialańska traci pięć tysięcy ludzi i odnosi porażkę. Używane w miastach miotacze mikrofal pokonują partyzantów w Aircie. 12 maja dochodzi do bitwy o Otrę. Oblężenie trwa miesiąc, po którym ludność zostaje przesiedlona, a miasto zrównane z ziemią (patrz też: Teimaik Sawaitlu, "Burza") przez wyrzutnie rakiet Draak. 30 czerwca 2001 roku zbombardowane zostaje miast Gnakk na wyspie Ateun. Po tym zdarzeniu cała siła wojskowa Makratii zostaje unicestwiona i 1 lipca grupa Intha podpisuje akt bezwarunkowej kapitulacji, oznaczający kres wojny dystansowej.

Ahtialia powojenna (2001 - dzisiaj)[]

Pod wpływem pragnienia społeczeństwa połączenia ludów ahtialańskich w jedno wielkie, silne państwo Ahtialię, 29 grudnia 2001 roku następuje zjednoczenie Ahtialii; regiony Stara Ahtialia, Ȳnyti, Unakta i Suarna stają się jednym państwem, rządzonym przez czterech verjaartów i wybieranego spośród nich arcyjaarta. Okupacja Makratii trwa do 1 stycznia 2002 roku, gdy utworzone zostaje państwo makrackie zajmujące dzisiejsze tereny pod władzą pokojowo nastawionego dosta Rretairvana Kuntata, który 14 marca 2002 roku umiera na udar mózgu. Jego miejsce zajmuje Parrarar Hakanoren, odbudowując Otrę i przywracając jej status stolicy Makratii. Pozornie wygłaszając mowy o pokoju, prowadzi politykę szybkiej remilitaryzacji państwa. Od rządu Makratii otrzymuje 3 listopada 2003 roku nadzwyczajne uprawnienia, które dost wykorzystuje do stworzenia monarchii absolutnej, władającej całym państwem, co wzbudza strach w jaartach Ahtialii. Spory na temat podboju kosmosu przez Ahtialię niemal doprowadzają do wojny domowej, lecz wystrzelenie przez Makratię w 2004 roku pięciu luster orbitalnych powoduje szybkie unowocześnienie orbitalnych dział jonowych. Niebezpieczeństwo ponownego konfliktu z Makratią sprawia, że rząd Ahtialii powołuje stanowisko strażnika pokoju, Vanaka, który 2 grudnia 2004 roku obejmuje Uhronaku Bold. Objęcie urzędu Jaarta wojennego przez Palau Kerratona, który już w dniu wejścia do grupy jaartów proponuje rozpoczęcie prób atomowych. 13 kwietnia 2006 roku arcyjaart Ƕuldetlu Huffde wyraża zgodę na przeprowadzenie prób z ładunkami jądrowymi, co spotyka się z chłodnym przyjęciem reszty verjaartów. 5 lutego 2007 roku wyspy Kin, Eino, Aikurn i pozostałe zostają odłączone od Ȳnyti i stają się piątym regionem Ahtialii o nazwie Kaurkan ze stolicą w Turaace.