Kultura Czerwonych Malunków (sag. Tivrăsna-pavă chinetta, laud. Chevlas-galâ wālë) , też: okres Lavitta- tradycyjna nazwa wyodrębnionej przez Mambi i Vanië w 1995 roku okresu paleolitu w Sagelii, między 28 a 15 000 lat p.n.e. Wyróżniony został z powodu zaobserwowanego rozwoju malowideł naskalnych, z których pierwsze odkrycie nastąpiło w Lavitta w 1989 roku.
Historia badań[]
Pierwsze stanowisko tej kultury wyodrębnił Iras Vanië w 1989 r., gdy odkrył schronisko skalne w Lavitta w zachodniej Sagelii. Stanowisko w 1990 darowano na od 32 do 24 000 lat p.n.e. Odkryte zostały figurki jeleni, niedźwiedzi, lwów lubijskich i lampartów, a także kościane naszyjniki. Najbardziej charakterystycznym znaleziskiem były jednak wykonane ochrą wizerunki kozic, lampartów i orłów na powierzchni ścian schroniska skalnego i jaskini nazwanej potem Punktem Łowców. Dalsze badania poświadczyły obecność grobów jamowych z iinnowacyjnymi pochówkami z bogatą ornamentyką w postaci kościanych figurek drapieżników i wielbłądowatych. Kolejne znaleziska w jaskiniach Nuvāli i Latimoppi , pochodzące z ok. 22-18 000 p.n.e. ujawniły istnienie złożonego kultu przodków, wokół obrzędów związanych z łowami i płodnością. Ważną rolę pełniły kult Pani Łowów, wyobrażnej jako pulchna kobieta z dzieckiem na kolanach lub z włócznią. W 1996 roku Mambi odkrył jaskinię w Silamëta, gdzie poświadczono wykonane około 18 000 p.n.e. wizerunki ludzi- szamanów przebywających drogę łodzią, zapewne do zaświatów. Naukowiec opublikował w 2001 roku " Kompendium wiedzy o świecie ludzi jaskiń zachodniej Sagelii", gdzie przedstawił tezę o kompleksach religijno- obrzędowych wokół kultu przodków. W 2002 i 2008 roku Nonnu odkrył podziemne tunele w Linassi z 20 000 p.n.e. gdzie znaleziono poroże jeleni i kły lwów oraz panter, a także cztery" komnaty" z wizerunkami zwierząt, ludzi i istot hybrydowych, stanowiące elementy" sanktuarium prehistorii". Badania kontynuowała Mallani Sibmagi od 2009 do 2014 roku i opublikowała szereg prac na temat symboliki malowideł. W 2007 roku Tambak Isikēvi wyznaczył ramy chronologiczne kultury na podstawie dotychczasowych badań. W latach 2011-2016 kontynuowano badania jaskini w Silamëta, a nowe wykopaliska przyniosły wiedzę o odmiennych od kultury Białego Wilka typach grotów i oszczepów. W 2018 roku Yaka& Sibmagi skatalogowali 21 typów narzędzi i 32 typy malowideł w jaskiniach kultury Czerwonych Malunków. W 2020 roku utworzono park archeologiczny na terenie Silamëta, a w 2023 roku w Linassi. 14 października 2024 r. powstał Specjalny Obszar Badań Prehistorii w Lavitta, pod patronatem Królewskiego Uniwersytetu w Vaabili.
Chronologia[]
Isikēvi w 2007 roku wyodrębnił cztery okresy: Lavitta wczesna, Lavitta klasyczna, Latimoppi i Silamëta. Zmieniło się to , gdy dokonano ważnych badań w jaskini Linassi. Yaka& Isikēvi w 2016 roku dokonali podziału czasowego Kultury Czerwonych Malunków na trzy podokresy: Pre- Lavitta (34-28000 BC) Lavitta klasyczna (28000-23000BC), Latimoppi /Linassi (23000-18000 BC) i Silamëta (18-15000BC).