| |||||
| Motto: În unitate puterea noastră | |||||
| [[Image:{{{położenie}}}|200px|Księstwo Rumunii na mapie]] | |||||
| Język(i) urzędowy(e) | rumuński i węgierski | ||||
| Stolica | Oradea | ||||
| Największe miasto | {{{największe miasto}}} | ||||
| Ustrój Książę
Premier |
monarchia konstytucyjna Franciszek IX Emil Ciobanu | ||||
| Powierzchnia - całkowita - woda (%) |
51 222 km² 0,76 | ||||
| Populacja - 2006 - gęstość zal. |
6 833 921 133,41 os./km² | ||||
| Waluta | forint węgierski (MKF)
| ||||
| Strefa czasowa - lato |
UTC+2 UTC+2 | ||||
| Strefa czasowa - lato |
{{{scz1}}} UTC{{{scz2}}} | ||||
| Unia powołanie unii |
11 kwietnia 1979 | ||||
| Hymn państwowy | Trei Culori | ||||
| Kod ISO | (MK–)RO¹ | ||||
| Nr kierunkowy | +45
| ||||
| Etnonim - polski - lokalny |
Rumun, Rumunka român, româncă | ||||
| ¹ Kod R jest zarezerwowany dla Rumunii w przypadku zniesienia unii. | |||||
Rumunia (rum. România, węg. Románia) to autonomiczne księstwo w obrębie Królestwa Węgier, graniczące z Wielką Wołoszczyzną, ZSRR oraz Słowacją. Region cieszy się znacznymi swobodami w prowadzeniu polityki, zarówno wewnętrznej i zagranicznej. Konstytucja Węgier pozwala Rumunii nawet na dołączanie do międzynarodowych organizacji – dzięki temu prawu księstwo jest obserwatorem i przygotowuje się do przystąpienia do Ligi Narodów.
Ustrój polityczny[]
- Główny artykuł: ustrój polityczny Księstwa Rumunii
Rumunia jest monarchią konstytucyjną połączoną unią personalną z Węgrami. Głową państwa jest aktualny król Węgier. Mieszkańcy regionu mogą doprowadzić do zniesienia unii i ogłoszenia formalnej niepodległości w referendum. Organem ustawodawczym jest jednoizbowy parlament – Camera Deputaţilor – składający się ze 100 przedstawicieli – po dziesięć z każdej z dziewięciu żup oraz kolejne dziesięć wybieranych spośród społeczności rumuńskich żyjących w granicach Korony Węgierskiej.
Naczelną władzę sądową sprawuje Książęcy Trybunał Sprawiedliwości. Istnieją także Sądy Okręgowe, Sądy Miejskie oraz Sądy Gminne, a także Trybunał Konstytucyjny. Od decyzji KTS odwołać się można w Węgierskim Trybunale Sprawiedliwości.
Podział administracyjny[]
- Główny artykuł: podział administracyjny Księstwa Rumunii
Rumunia jest podzielona na dziewięć żup (judeţ). Żupy są podzielone na 28 prefektur (prefectură). Żupy oznaczone są kodami literowymi a rejony – liczbami. Numeracja ta jest stosowana m.in. w kodach pocztowych i tablicach rejestracyjnych.
Rejony są podzielone na 75 stref (zonă), te jednak nie są jednostkami samorządnymi i istnieją wyłącznie na potrzeby węgierskiego urzędu statystycznego. Strefy dzielą się dalej, na 3323 gminy (comună) – niewielkie jednostki obejmujące zwykle jedną lub dwie wsie, bądź dzielnicę większego miasta. Organem samorządowym w gminie jest Rada Gminy (Consiliul Comunal).
1 lipca 1998 roku wprowadzono zmiany w nazewnictwie jednostek administracyjnych. Do tej pory obowiązywało nazewnictwo węgierskie (megye – terület – zóna – önkormányzat). Wprowadzono wyżej wspomniane nazwy rumuńskie, zmieniono także nazwy poszczególnych żup oraz ich kod ISO 3166.
| Żupa Nazwa węgierska |
ISO 3166-2:MK Kod przedatowany |
ISO 3166-2:R0 | Stolica | Prefektury | Stolice prefektur |
|---|---|---|---|---|---|
| Acidea Kovászna |
MK-KS | RO-AD | Târgu Secuiesc | Aninoasa | Târgu Secuiesc |
| Olt | Sfântu Gheorghe | ||||
| Arghita Hargita |
MK-HA | RO-AT | Miercurea | Ciuc | Ciuc |
| Hăşmaş | Gheorgheni | ||||
| Odorhei | Odorheiu Secuiesc | ||||
| Olt | Miercurea | ||||
| Tuşnad | Băile Tuşnad | ||||
| Bihor Bihar |
MK-BA | RO-BI | Oradea | Bărcau | Marghita |
| Holod | Beiuş | ||||
| Pădurea | Oradea | ||||
| Salonta | Salonta | ||||
| Cluj Kolozs |
MK-KS | RO-CJ | Kluż-Napoka | Almaş | Sâncraiu |
| Dej | Dej | ||||
| Someş | Kluż-Napoka | ||||
| Turda | Turda | ||||
| Maramureş Máramaros |
MK-MM | RO-MM | Baia Mare | Baia | Baia Sprie |
| Lapuş | Baia Mare | ||||
| Vişeu | Vişeu de Sus | ||||
| Mureş Maros |
MK-MS | RO-MS | Târgu Mureş | Iarna | Târnăveni |
| Luţ | Reghina | ||||
| Speranţa | Târgu Mureş | ||||
| Tibera | Sighişoara | ||||
| Năsăud Naszód |
MK-NO | RO-NA | Năsăud | Băi | Băi |
| Bem | Beclean | ||||
| Ţibleş | Năsăud | ||||
| Silvania Szilágy |
MK-SG | RO-SV | Silvani | Argij | Zalău |
| Simleu | Silvani | ||||
| Tisa Tisza |
MK-TI | RO-TI | Satu Mare | Tisa | Satu Mare |
Historia[]
- Główny artykuł: historia Księstwa Rumunii
Terytorium Księstwa Rumunii do 1939 roku wchodziło w skład państwa siedmiogrodzkiego, zniesionego przez I arbitraż wiedeński i włączonego do Węgier. Po zakończeniu wojny, komuniści, którzy przejęli władzę w rejonie, intensywnie hungaryzowali terytorium, likwidując wszelkie przejawy silnie już zakorzenionych tradycji rumuńskich. Mówienie w języku rumuńskim było karane grzywną, a nauczanie go – więzieniem. Niemniej jednak, hungaryzacja nie postępowała tak łatwo, jak chciałby tego rząd.
W 1956 roku podczas rewolucji węgierskiej Rumuni znacząco przyczynili się do zwycięstwa przeciwników władzy. Bojówki z całego kraju, a także ochotnicy z Wielkiej Wołoszczyzny, nie pozwoliły Armii Czerwonej na wkroczenie do Węgier. Walki toczyły się także na ulicach Oradei, gdzie spalono Pałac Ludowy, dar rządu radzieckiego, a także komendaturę KMP, oraz zamazano wszystkie węgierskie nazwy własne. Innymi ważnymi ośrodkami walk były Speranţa, Miercurea, Salonta i Târgu Mureş.
Po udanej rewolucji przywrócono na Węgrzech monarchię, wkrótce przemienioną w unię personalną dwóch państw. Pierwszą stolicą nowej Rumunii była Sighişoara. Wkrótce przeniesiono ją do Oradei. W konstytucji węgierskiej z 1967 roku zagwarantowano księstwu samorządność, a we wprowadzonej do niej 11 kwietnia 1979 poprawce przyznano Rumunom prawo do zniesienia unii w referendum.
W referendum niepodległościowym w 1990 86,32% mieszkańców Księstwa Rumunii opowiedziało się za utrzymaniem unii. W publicznej dyskusji mieszkańcy stwierdzili, iż unia jest zbyt korzystna, aby ją zrywać. Część wyraziła również obawy, że nowe, słabe państwo zostanie zaatakowane przez ZSRR w ramach zemsty za 1956, albo wchłonięta przez zamieszkaną przez ten sam naród, chociaż odmienną kulturowo Wielką Wołoszczyznę.
Od 2006 roku Rumunia jest członkiem Unii Europejskiej. W 2007 została także przyjęta wraz z Węgrami do Ligi Narodów.
Główne miasta[]
- Główny artykuł: lista miast Węgier
Na terenie Księstwa Rumunii znajduje się odpowiednio drugie i trzecie co do wielkości miasto Królestwa Węgier – Oradea i Târgu Mureş. Oprócz nich, na terenie regionu 66 innych miast.
| Miasto | Liczba mieszkańców | Żupa |
|---|---|---|
| Oradea | 502 422 | Bihor |
| Târgu Mureş | 401 342 | Mureş |
| Kluż-Napoka | 332 281 | Cluj |
| Satu Mare | 208 104 | Tisa |
| Ciuc | 132 321 | Arghita |
| Năsăud | 119 422 | Năsăud |
| Baia Mare | 107 420 | Maramureş |
| Speranţa | 102 314 | Mureş |
Zobacz też[]
- Wielka Wołoszczyzna
- Mołdawska SRR
Albania • Aragonia • Austria • Belgia • Bułgaria • Burgundia • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Helwecja • Holandia • Inflanty • Irlandia • Kaledonia • Kastylia • Kencyrla • Kur-Lit • Liechtenstein • Luksemburg • Łużyce • Malta • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Pomorze • Pomorze Przednie • Portugalia • Republika Gocka • Republika Serbska • San Marino • Słowacja • Słowenia • Słowenia Południowa • Swebia • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Wołoszczyzna • Włochy • Zjednoczone Królestwo • Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
Terytoria autonomiczne: Abchaska SRR • Baszkirska SRR • Białoruska SRR • Czuwaska SRR • Górska FSRR • Kałmucka SRR • Karelo-Fińska SRR • Komijska SRR • Maryjska SRR • Mołdawska SRR • Mordwińska SRR • SRR Niemców Nadwołżańskich • Rosyjska FSRR • Rumunia • Tatarska SRR • Udmurcka SRR • Ukraińska SRR • Wyspy Normandzkie • Wyspy Owcze • Żertwia
Terytoria zależne: Glacja • Szetlandy