Conlang Wiki
Advertisement

Statut z Waegì (Waegì-u- haihô)- dokument wydany w Higanii 30 marca 166r. Jego powstanie zainicjował kanclerz Lāsó Reiki pragnący złamania monopolu arystokracji na udział w sądownictwie i lokalnych samorządach. Wprowadzał też prawa i wolności, jak np. od aresztowania bez nakazu sądu, ograniczał też role sądów rodowych, tj. prywatnych ław sądowniczych, gdzie dotychczas m.in. sądzono chłopów osadzonych na ziemiach obszarników za ich przewinienia, częste były tu korupcja i inne nadużycia. Zapowiadano też wiele reform w zakresie gospodarki. Często porównywany do Wielkiej Karty Swobód wydanej w Anglii w 1215 r. Treść Statutu została podzielona na rozdziały:

I- Prawodawstwo krajowe (Gekukì-tahówen)- omawiało kompetencje sędziów, podzielono kraj na okręgi sędziowskie (paishisа̄m) i wprowadzono urząd swoistych kontrolerów przejrzystości prawa z ramienia cesarza (Kа̄wа̄-paishi'shihō), ostatecznie przywracano autonomię ław miejskich, by działały bez nacisku możnych i urzędników, sędziów mianował cesarz, choć praktycznie wyłaniani byli w drodze konkursu;

II- Sądownictwo lokalne (Sа̄mtahóhó)- tworzono niezależne od rodowych sądy lokalne podlegające gubernatorom prowincji;

III- Sprawiedliwość na wsi (Zēnze-paikii)- zakaz wykonywania kar cielesnych na chłopach, nakaz organizowania humanitarnych warunków pracy i potwierdzenie obniżenia pańszczyzny z 161 r. oraz podatków dla szlachty i duchowieństwa, wprowadzenie osłon (hai) dla chłopów w razie klęsk żywiołowych, czy śmierci żywicieli rodziny oraz przyznanie dożywotniej renty mężczyznom powyżej 60 roku życia w wysokości 20 múków;

IV- Gwarancje bezpieczeństwa w handlu (Saó-ewi-taimа̄m- koróh)- nakaz wystawiania straży miejskich w przypadku obszarów należących do miast i wojsk prowincjonalnych w przypadku dróg prowincjonalnych przy drogach w celu zapewnienia bezpieczenstwa kupców krajowych i zagranicznych- ukłon w stronę mieszczaństwa, popieranie rodzimej produkcji i zapewnienie wsparcia dla rozwoju najbardziej opłacalnych gałęzi higańskiej gospodarki- tzw. "rzemiosło narodowe" (Sāwāma'i- feú);

V- Sprawiedliwość w miastach (Kìn-paikii)- ponowne potwierdzenie niezależności trybunałów miejskich i sprecyzowanie sposobu wyboru sędziów i prawników w radzie miejskiej, zakaz sprawowania urzędu sędziego przez wojskowych, polityków i przywódców klanów;

VI- Gospodarka narodowa (Sāwāma'i- hoikó)- zapowiadano wsparcie dla higańskich rzemieślników, ostateczne zniesienie barier celnych (kāji-beuki) wewnątrz kraju i odbudowę uczciwej konkurencji pomiędzy miejskimi cechami, zakazywano też sztucznego zawyżania cen przez możnych i przewidziano wysokie kary grzywny i aresztu dla spekulantów;

VII- Handel zagraniczny (Baikkì- saó)- potwierzono otwarcie handlu higańskiego na kraje ościenne, zapowiedziano budowę państwowej floty handlowej (baisaó-riáccen) i inwestycje w dalekomorskich portach, tworzono także Rządową Komisję ds. Morza i Handlu Zagranicznego (Gaohó-samú-we-baisaó-kó-sehó), w skład której miał wchodzić kanclerz, minister gospodarki i eksperci ds. floty, powoływani przez gaoráh;

VIII- O wyżywieniu i zabezpieczeniu kraju (Gekukì- koidámen we lakkāwai)- potwierdzenie zniesienia pańszczyzny przy jednoznacznym podkreśleniu wagi pracy chłopów dla państwa, ograniczenie majątków obszarników do 20 hamadó (ok. 700 km², mniej niż reforma na którą zgodził się w 151 r. Suikawó);

IX- Postanowienia końcowe (Tanarì)- podsumowanie całej treści Statutu i deklaracja o "przywróceniu jaśniejącej nad błogosławioną krainą bogów sprawiedliwości dla ludu i zjednoczeniu z Cesarzem i Bogami, którym wdzięczność i cześć winien każdy Higańczyk", jako puenta Statutu.

Ważne cytaty ze Statutu:

  1. "Sędzia ma być niezależny od wszelkich sił niereprezentujących wymiaru sprawiedliwości i tylko prawami kraju i swym sumieniem kierować się winien." (Rozdział I, punkt 7);
  2. "Sądy podporządkowane stanowi szlacheckiemu jedynie rozstrzygać będą interesy rodu, a w sprawy mieszkańców ziem majątki możnych dzierżawiących wtrącać się i skazywać ich zakazuje się."(Rozdział II, punkt 20);
  3. "Wprowadzone zostaną ulgi dla wszelkich stanów rzemieślniczych w kraju i za granicą interesy Cesarstwa reprezentujacych i wszelkie cła dla nich oraz kupców narodowych i zagranicznych się znosi, pod warunkiem ukazania odpowiednich gwarancji poświadczających za nimi, w każdej placówce Cesarstwa za granicą i urzędzie prowincji w kraju wydawanych" (Rozdział III, punkt 4);
  4. "Powołuje się rządową komisję, interesy floty państwowej i handlu reprezentującej. Opieka kanclerza i ministrów Rady za nią poświadczać będzie. Komisja o rację stanu Higanii dbać i strzec należycie zamierza." (Rozdział VII, punkt 11);
  5. "Każdy na rzecz kraju i zabezpieczenia bytu ludu i jego pomyslności na swej ziemi ciężko i życie całe gospodaruje, ma zapewnioną państwową rentę przyznawaną przez środki ze Skarbca w wysokości ponizej ustalonej, a od wielkości łanu, wieku i osobistych zasług zależną" (Rozdział VIII, punkt 2)
  6. "Przychylamy się do próśb i życzeń mieszczańskiego i chłopskiego stanu, pomniejszenie wielkich posiadłości ziemskich sugerujących i ograniczamy ich wielkość do 20 kaófu. [ok. 5000 km²] Decyzja ta jest nieodwołalna i posiadacze majątków większych od owego pułapu rozparcelować między pokrewne lub sąsiednie rody, bądź między same rodziny chłopskie je powinni." (Rozdział VIII, punkt 16);
  7. "Wierzymy głęboko, że przez nasze działania przy błogosławieństwie Bóstw i solidarności i poczuciu odpowiedzialnośc za kraj rządzących i rządzonych, przywrócimy jaśniejącą nad błogosławioną krainą Bogów sprawiedliwość dla ludu i zjednoczeniu z Cesarzem i Bogami, którym wdzięczność i cześć winien każdy Higańczyk. Niech wszyscy dla wspólnego dobra pod jednym niebem żyją i pracują, by szczęście naszego narodu i narodów świata stało się realizacją wielkiego Kręgu Życia i prawdziwą inkarnacją zamierzeń Nieba". (Rozdział IX, punkt 15).
Advertisement