Yuhannas Kiinilu Taavita Wtyālis (ur. 14.03.1975 r. w Tuubali) - taenijski polityk, samorządowiec, doktor zarządzania i administracji. Od 19 lutego 2019 r. premier Cesarstwa Damianowego.
Premier Yuhannas Wtyalis (2023, maj)
Życiorys[]
Wczesne lata[]
Urodził się w 1975 r. w Tuubali w okręgu Taali w prowincji Kaliisiimai. W 1989 r. przeprowadził się do Tiitumi i ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Sinkatty Iläkeei. W 1996 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Narodowym w Evenekce. W 1995 r. wstąpił do Narodowego Sojuszu Liberalnego, którego został wiceprezesem w 2001 r. Polityk rozpoczął nieukończone studia na Wydziale Nauk Społecznych w Evenekce, zaś w 2005 r. uzyskał tytuł doktora z zakresu zarządzania i administracji. W 2010 r. został magistrem nauk prawnych.
Rozwój kariery politycznej[]
Wtyālis opuścił NSL w 2006 r., wspołzakładając Unię Liberałów, a w 2008 r. uczestniczył w pokojowym powstrzymaniu zamachu stanu ze strony gen. Tiisalia Kāgārili, a także był delegatem na pokojowe obrady Wielkiego Porozumienia Narodowego w marcu tegoż roku. W 2009 r. został członkiem Partii Liberalnej, będąc od 2011 r. jej skarbnikiem. Wtyālis pełnił rolę delegata parlamentarnego w czasie koronacji Damiana I na cesarza 25 lipca 2012 r. Od 2013 r. polityk pełnił rolę szefa struktur liberałów w Evenekce, zaś od 2016 r. w Damiaanopolis. Był orędownikiem akcji " Tatalittaa!" ( Broń języka!), promującej prymat języka taenijskiego w życiu publicznym. W maju 2015 r. z premierem Maarkiem Kaljāti podróżował do bazy Enillismippika na Oceanie Środkowym. Głosował przeciw zamykaniu oddziałów szpitalnych i tłumieniu wolności prasy, a także ustawie przeciw zagranicznej agenturze, w obliczu inwazji francuskiej. Był jednocześnie współinicjatorem Narodowego Porozumienia Jedności, które głosowało razem z rządem w kluczowych sprawach. 10 stycznia 2016 r. został wybrany przewodniczącym Partii Liberalnej po wyborach w partii, a następnie mianowany przez cesarza Zwierzchnikiem Opozycji Jego Cesarskiej Mości. Latem 2017 r. podjął podróż po kraju i przeprowadzał rozmowy z mieszkańcami i samorządowcami. Był jednym z sygnatariuszy apelu o zatrzymanie internowania obywateli państw Osi w czerwcu 2018 r. Uczestniczył w paradzie zwycięstwa 15 września 2018 r. Liberałowie zorganizowali kampanię wyborczą, naciskając na reformy gospodarcze, administracji oraz zniesienie stanu wyjątkowego. 6 lutego 2019 r. liberałowie wygrali wybory i Wtyālis został premierem.
I rząd premiera Wtyālisa[]
19 lutego 2019 r. cesarz Damian I zlecił misję powołania rządu Yuhannasowi Wtyālisowi, powierzając mu tekę premiera. Liberałowie zawarli układ koalicyjny z Socjaldemokratami. W jego rządzie znaleźli się przedstawiciele licznych mniejszości etnicznych, powołał ministerstwo rozwoju i innowacji oraz zredukował liczbę wiceministrów. W exposé wygłosił chęć zniesienia systemu kartkowego, ograniczenie i profesjonalizację armii, zorganizowanie systemu światowego bezpieczeństwa we współpracy z instytucjami międzynarodowymi. W czerwcu 2019 r. doszło do skandalu finansowego i odejścia kilku ministrów. W listopadzie premier wziął udział w Konferencji Klimatycznej w Cesarstwie August, nakreślając plan rozwojowy dla ograniczenia stosowania spalin i nawozów sztucznych. Wtyālis przeprowadził restrukturyzację firm państwowych, częściową prywatyzację floty powietrznej i kolei oraz wprowadził podatek liniowy dla przedsiębiorców w wysokości 14%. Cięcia w finansowaniu służb mundurowych, przemysłu wiertniczego oraz zwolnienia w służbie cywilnej wywołały liczne protesty. Dołączyli do nich też przedstawiciele armii i nauczycieli. Doszło do tarć z Socjaldemokratami z powodu zwlekania z reformą emerytalną, zarzutami o powiązania korupcyjne z arystokracją oraz malwersacjami przy reformie polityki mniejszościowej. W dodatku wytykano rządowi problemy z brakiem kontroli nad wielkimi koncernami w kwestii gospodarki wodnej i surowcowej i deweloperami w obszarze rynku nieruchomości.
Od maja 2021 r. trwały negocjacje koalicyjne w sprawie polityki społecznej, lecz ostatecznie nie przyniosło to rezultatu. Premier sformułował nową politykę zbrojeniową, rozwijając nowe bazy w Kartaginie, Libanie oraz kontynuował inicjację współpracy z Francją, asekurując też Europę Centralną od wpływów Niemiec. W maju 2022 r. połowa posłów Sdm opuściła partię, tworząc Niezależny Blok Socjaldemokratów. Rząd stracił większość parlamentarną i Wtyālis był zmuszony do rządzenia mniejszościowego, bądź rozwiązania rządu. 14 grudnia 2021 r. koalicja się rozpadła, gdy reszta posłów Sdm zerwała współpracę z PL. 27 lutego 2022 r. Wtyālis złożył dymisję na ręce Monarchy. W marcu cesarz ogłosił 18 kwietnia 2022 r. jako datę wyborów parlamentarnych.
II rząd premiera Wtyālisa[]
Liberałowie zajęli 161 z 310 miejsc, co było lepszym wynikiem od 2019 r. Nie posiadając jednak wymaganej większości, zawarli koalicję z Sojuszem Liberalno- Narodowym. Yuhannas Wtyālis został ponownie mianowany przez Damiana I na premiera 29 kwietnia 2022 r. Rząd skupił się na reformowaniu rynku mieszkaniowego i inwestycji w kierunku bardziej liberalnym niż w poprzedniej kadencji. Reforma wybieralności prezesa Narodowego Banku Krajowego spowodowała rozdźwięk w koalicji, a z podobnym odzewem spotkały się pomysły liberalizacji nabywania gruntów przez zagranicznych przedsiębiorców, liberalizacji aborcji, wprowadzenia związków partnerskich oraz zmiana finansowania lokalnych inwestycji budowlanych. Premier zaczął prowadzić aktywniejszą politykę damianizacji/ taenizacji ( illataenaakkibi), promując zastępowanie obcych terminów językiem taenijskim oraz używając w większym stopniu języków i zwiększyć pozycje instytucji mniejszości, co przez niektórych ich członków zostało przedstawione jako próba ich instrumentalizacji. Położony został nacisk na wsparcie dla nowoczesnych technologii oraz wykorzystywania źródeł energii odnawialnej, a także regularne wsparcia dla biedniejszych regionów, krytykowane przez opozycję za zbyt opieszałe i niedostateczne. W sierpniu 2023 r. zlikwidowano fundusz obsługi grup uchodźczych, istniejący od 2012 r., co było jednym z ostatnich reliktów polityki okresu Wielkiej Wojny. Premier zapowiedział wdrożenie nowej polityki migracyjnej, dalsze uproszczenie prawa podatkowego, restrukturyzację przetwórstwa tworzyw sztucznych. Duże emocje wzbudza plan reformy majątkowej, zwłaszcza odnośnie majątku arystokracji, wspólnot religijnych i instytucji edukacji.
17 lutego cesarz ogłosił zaproponowane przez Wtyālisa referendum ogólnokrajowe na dzień 5 kwietnia 2024 r. Ma ono dotyczyć reformy Narodowego Planu Gospodarowania Surowcami, zwiększenia roli samorządów w finansowaniu regionalnych zgromadzeń prowincji oraz regulacji definicji prawnej małżeństwa. Trzecia kwestia wiąże się bezpośrednio z rozszerzeniem definicji i legalizacją małżeństw jednopłciowych, co wywołuje spory sprzeciw Kościoła katolickiego i części protestanckich, a także wymaga zmiany Konstytucji, na co nie zgadza się większość liberalno- narodowych koalicjantów Wtyālisa, lecz zgadzają się partie lewicowe pozostające w opozycji. Głosujący niewielką ilością głosów zaakceptowali zmiany i premier od 8 kwietnia poszukiwał sojuszników w Sejmie do wejścia w życie swych projektów. Zmiana definicji małżeństwa wymaga jednak zmiany samej Konstytucji, co nie będzie łatwe w przypadku, gdy jego koalicjanci ogłosili sprzeciw. Ustawa została ostatecznie zaakceptowana 5 maja przez większość zmontowaną głosami Niezależnego Bloku Socjaldemokratów, większością Socjaldemokracji oraz większość Ruchu Liberalnego, części Unii Narodowo-Liberalnej oraz Komitetu Słonecznego. Cesarz podpisał ustawę o zmianie definicji małżeństwa 22 maja 2024 r. Zaangażowanie Partii Liberalnej w kampanię popierającą tą ustawę wywołało rosnącą krytykę ze strony środowisk konserwatywno-prawicowych i Kościołów.
Życie prywatne[]
Syn Maarka (1942- 2005) i Iriiny Yuiki Wtyālis z domu Aiukivis ( ur. 1946 r.). Brat Assilima, przedsiębiorcy (ur. 1970 r.) i Ivliny - Emmy, biolożki ( ur. 1980 r.).
W 1997 r. wziął ślub z Lanibu Alli Mitisäsibee ( ur. 1975 r.), poznaną na studiach. W 1999 r. urodziła im się pierwsza córka, Lilin. W 2004 r. przyszła na świat Emma-Yuika, zaś w 2010 r. syn - Kasipaa-Maark.
Najstarsza córka premiera, Lilin, od 2021 r. jest stażystą w kancelarii adwokackiej. Emma-Yuika studiuje weterynarię.
Premier deklaruje się jako katolik. Jego siostra Ivlina-Emma jest pastorem w Kościele episkopalnym.